W polskich miastach na coraz szerszą skalę stosuje się tzw. „buspasy” czyli pasy przeznaczone do poruszania się komunikacji publicznej oraz (w zależności od miasta) taksówek. Pozwalają one na sprawniejsze pokonywanie zatłoczonych odcinków dróg przez transport zbiorowy, zwiększając tym samym jego relatywną atrakcyjność w stosunku do innych środków transportu. W Poznaniu rozwiązanie to zostało zastosowane m.in. na ulicy Bukowskiej oraz Pułaskiego.
Problemy rowerzystów na buspasach
Dla ruchu rowerowego istniejąca organizacja ruchu na buspasach powoduje jednak pewne problemy. Przede wszystkim, rowerzysta nie mogąc korzystać z buspasa (znajdującego się najczęściej na prawym z dwóch pasów) jest zobowiązany do poruszania się prawą częścią lewego pasa. Z jego perspektywy jednak znajduje się on daleko od strefy komfortu – szczególnie kiedy może być wyprzedzany zarówno z prawej, jak i lewej strony.
Propozycja dopuszczenia ruchu rowerowego na buspasy
Z tego powodu Stowarzyszenie proponuje wprowadzenie co do zasady dopuszczenia jazdy rowerem po buspasach – zarówno istniejących jak i tych wprowadzonych w przyszłości. Brak takiego dopuszczenia powinien być warunkowany tylko istnieniem alternatywnej sposobu poruszania się rowerzystów po danej ulicy (np. obecność po obu stronach dróg dla rowerów lub pasów rowerowych).
Zastrzeżenie: prędkość autobusu vs. prędkość rowerzysty
Spośród ewentualnych przeciwwskazań do wprowadzenia ruchu rowerowego na buspasy wymienia się przede wszystkim możliwość opóźniania ruchu autobusów przez rowerzystów, a co za tym idzie, usunięcie głównej zalety wprowadzania buspasów w ogóle.
W opinii Stowarzyszenia zastrzeżenie to, jakkolwiek prawdopodobne w niektórych przypadkach, nie jest prawdziwe co do zasady. Średnia prędkość autobusu korzystającego z zatok autobusowych, wliczając czas wymiany pasażerów oraz włączania się do ruchu, jest bowiem na krótkich odcinkach porównywalna z prędkością rowerzysty. Zatem obecność rowerzystów na krótkich buspasach utrudni poruszanie się pojazdów komunikacji zbiorowej w znikomym stopniu, w stosunku do korzyści jakie niesie to rozwiązanie dla rowerzystów.
Weryfikację tych założeń można przeprowadzić poprzez pilotażowe wdrożenie proponowanego rozwiązania na kilku wybranych buspasach oraz ich stały monitoring przez Zarząd Dróg Miejskich oraz Nadzór Ruchu MPK. Przykładowym miejscem pilotażu może być ulica Pułaskiego.
Wyprzedzanie na buspasie
W przypadku dłuższych odcinków buspasów (oraz odcinków dróg o rzadszym rozlokowaniu przystanków), gdzie różnica w średniej prędkości autobusu oraz prędkości rowerzysty może być już znacząca, należy dążyć do takiego poszerzenia buspasa, aby było możliwe wyprzedzanie rowerzysty przez autobusy bez konieczności zmiany pasa. Na podstawie doświadczeń francuskiego miasta Lyon, gdzie takie rozwiązanie jest powszechne, można przyjąć szerokość 4,5 m za szerokość wystarczającą.
Warto jednocześnie wspomnieć, że dzisiejsza organizacja ruchu, zmuszająca rowerzystów do jazdy po lewej stronie buspasa także może opóźniać pojazdy komunikacji zbiorowej. Według Prawa o Ruchu Drogowym, za każdym razem, kiedy kierujący pojazdem wyprzedza rowerzystę, musi zachować odstęp bezpieczny, lecz nie mniejszy niż 1 m. Przepis ten ma także zastosowanie przy wyprzedzaniu rowerzysty z prawej strony przez autobus: w przypadku kiedy rowerzysta porusza się prawą stroną lewego pasa, kierowca autobusu nie może wyprzedzić go z prawej strony, jeśli szerokość buspasa nie pozwala mu zachować określonego przepisami odstępu szerokości 1 metra.
W związku z tym, dopuszczenie ruchu rowerzystów na istniejące buspasy o szerokości 3,5 m nie pogorszy w realny sposób warunków poruszania się autobusów, ponieważ już dzisiaj nie jest możliwe wyprzedzenie rowerzysty przez autobus korzystający z takiego pasa.
Nie zalecanym jest stosowanie szerokości buspasów pomiędzy 3,5 a 4,5 metra ze względu na brak możliwości zachowania bezpiecznej odległości przy wyprzedzaniu rowerzystów przez autobusy.
Sytuację możliwości wyboru rozwiązań szerokości buspasów prezentuje rycina:
Sygnalizacja świetlna
W przypadku dopuszczenia ruchu rowerzystów na buspasach należy zamontować sygnalizatory dla rowerzystów na skrzyżowaniach, na których autobusy posiadają oddzielne sygnalizatory oraz dostosować detekcję pojazdów na pasie także do wykrywania rowerzystów.