Jednym z najbardziej problematycznych manewrów wykonywanych przez rowerzystów w ruchu ulicznym jest skręcanie w lewo. Wymaga ono od rowerzysty nie tylko bacznej obserwacji całego skrzyżowania, ale też zmiany swojej pozycji na pasie ruchu na możliwie bliską jego lewej krawędzi, a w przypadku ulic wielopasmowych – także zmiany pasa. Niestety, duże prędkości pojazdów oraz natężenie ruchu często znacząco utrudniają poprawne wykonanie tego manewru, a w najlepszym wypadku czynią go po prostu niekomfortowym.

Aby rozwiązać ten problem, w wielu krajach zachodniej Europy stosuje się tzw. śluzy rowerowe – czyli oznakowanie poziome, które ułatwia rowerzystom skręcanie w lewo na skrzyżowaniach. W Polsce malowanie śluz jest możliwe od roku 2011, czyli od nowelizacji Prawa o Ruchu Drogowym dostosowującej polskie przepisy do przepisów międzynarodowych.

Rodzaje śluz i zasady ich działania

Śluzy rowerowe dzielą się na dwa typy:

  • śluza typu 1
  • śluza typu 2

Śluza typu 1

składa się najczęściej z trzech elementów: linii zatrzymania dla rowerzystów (bliżej tarczy skrzyżowania), linii zatrzymania dla pozostałych pojazdów (dalej tarczy skrzyżowania) oraz pasa dojazdowego do śluzy. Tworzą one specjalną przestrzeń, najczęściej oznaczoną piktogramem roweru oraz wyróżnioną kolorem nawierzchni, która pozwala rowerzystom ustawić się przed samochodami w oczekiwaniu na zmianę światła. W momencie, gdy sygnalizator na wlocie skrzyżowania nadaje światło czerwone, rowerzyści mogą minąć oczekujące pojazdy z użyciem pasa dojazdowego i ustawić się bezpośrednio przed nimi (na środku w przypadku chęci jazdy prosto, a po lewej, jeśli chcą skręcić w lewo). Dzięki temu, w momencie zmiany świateł rowerzyści są dobrze widoczni i wjeżdżają na skrzyżowanie jako pierwsi.

Śluza typu 2

także jest wyznaczana na wlotach skrzyżowań, ale służy rowerzystom nadjeżdżającym z poprzecznego kierunku do skręcania w lewo „na dwa razy” z wykorzystaniem zmiany fazy świateł. Rowerzysta, który chce skręcić w lewo, ale nie chce lub nie może wykonać tego manewru w standardowy sposób, może kontynuować jazdę po prawej stronie prawego pasa jezdni, aż do momentu, gdy zbliży się do poprzecznego wlotu skrzyżowania. W tym miejscu może się zatrzymać, ustawić kierownicę w poprzek dotychczasowego toru jazdy i poczekać na zmianę fazy sygnalizacji świetlnej. W momencie, gdy drugi kierunek otrzyma światło zielone, rowerzyści już znajdują się przed resztą pojazdów i mogą bezpiecznie przejechać skrzyżowanie – tym razem już na wprost.

Kombinacja śluz obydwu typów

Szczególnym przypadkiem śluzy rowerowej jest połączenie śluz dwóch poprzednich typów. Jest to rozwiązanie polecane ze względu na fakt, że śluza typu 1 nie zapewnia możliwości komfortowego skrętu podczas podawania sygnału zielonego (rowerzysta jest zobowiązany wykonać manewr na zasadach ogólnych).

Rozwiązaniem tego problemu jest użycie na jednym skrzyżowaniu śluz obydwu typów, tak aby rowerzyści mogli korzystać ze śluzy typu 1 podczas nadawania sygnału czerwonego na wlocie, z którego przyjeżdżają, a ze śluzy typu 2 podczas nadawania sygnału zielonego.

Warto zaznaczyć, że obszar śluzy typu 1 dla jednego wlotu może być jednocześnie obszarem śluzy typu 2 dla wlotu poprzecznego, co pozwala na realizację kombinacji śluz bez konieczności znalezienia dodatkowego miejsca na skrzyżowaniu.

Sugerowane lokalizacje śluz

Śluzy rowerowe powinny być wyznaczane tam gdzie istnieje lub może zaistnieć problem z poprawnym wykonywaniem manewru skrętu w lewo przez rowerzystów. Miejsca takie zazwyczaj odznaczają się:

  • znaczącym ruchem rowerzystów
  • znaczącym ruchem innych pojazdów
  • dużą szerokością jezdni
  • wysokimi różnicami prędkości pomiędzy rowerzystami a innymi pojazdami
  • nieczytelną lub w inny sposób utrudniającą manewr geometrią drogi

Warto zaznaczyć, że śluza typu 2 może być wykorzystywana zarówno na skrzyżowaniach z sygnalizacją świetlną jak i na takich, na których pierwszeństwo ustalone jest znakami. Śluza typu 1 może natomiast być wykorzystywana tylko w przypadku skrzyżowań z sygnalizacją świetlną. Jest to spowodowane faktem, że składa się ona z dwóch linii zatrzymań, które to same „istnieją” tylko w momencie, kiedy sygnalizator podaje sygnał czerwony.

W związku z powyższym, śluzy powinny być lokalizowane na następujących rodzajach skrzyżowań:

  1. skrzyżowania z sygnalizacją świetlną (wszystkie wloty – śluza typu 1, 2 lub ich kombinacja),
  2. skrzyżowania bez sygnalizacji, z ustalonym pierwszeństwem (śluza typu 2, na wlotach drogi podporządkowanej),
  3. na skrzyżowaniach o nieustalonym pierwszeństwie (równorzędnych) śluz nie wyznacza się;

Przykład prawidłowej realizacji śluzy rowerowej wraz z pasem filtrującym w polskiej Wikipedii:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cb/%C5%9Aluza_rowerowa_Gdansk_Wita_Stwosza_Bazynskiego.jpg

Schemat poprawnego korzystania ze śluz rowerowych w witrynie stowarzyszenia Miasta dla Rowerów:

http://miastadlarowerow.pl/imgekoprojekty/image/sluza_www.jpg