Analiza ruchu rowerowego w 2023 roku

W 2019 roku w Poznaniu w ramach Kompleksowego Badania Ruchu odnotowano najwyższy udział ruchu rowerowego w Polsce. Jak obecnie kształtuje się ruch rowerowy w Poznaniu? Jak na przestrzeni ostatnich lat wypadł rok 2023? Jaki wpływ na ruch rowerowy miał wzrost opadów w porównaniu do roku wcześniejszego? Niniejsza analiza przygotowana przez sekcję badawczo-analityczną Stowarzyszenia Rowerowy Poznań opiera się na danych pozyskanych z 35 liczników ruchu rowerowego na terenie miasta.

Ogólna analiza ruchu rowerowego w 2023 roku

Mając 32 liczniki ruchu rowerowego¹ działające non-stop przez cały 2023 rok możemy zacząć analizę od zabawy. Który licznik zamknął rok największą liczbą przejazdów? A który ma szansę na sporą poprawę w najbliższych latach?

Odpowiedź na to pytanie może nie być prosta spoglądając na mapę liczników ruchu rowerowego:

Dopiero spojrzenie w dane rozwiewa wątpliwości:

1. Grunwaldzka/Święcickiego – 468 076
2. Grunwaldzka/Wojskowa – 446 567
3. Malta Pd – 439 318
4. Wartostrada Zach – 389 264 (Wartostrada Wsch – 341 544)
5. Hetmańska/Dolna Wilda Pn – 384 297 (Hetmańska/Dolna Wilda Pd – 162 691)

Rowerowa Trasa Grunwaldzka zgodnie z danymi była w 2023 r. najbardziej ruchliwą drogą dla rowerów w Poznaniu. Liczniki są ustawione na odcinku śródmiejskim, a Trasa ma charakter ściśle komunikacyjny, związany z codziennymi dojazdami. Równocześnie jednak odnotować należy, że sumaryczny ruch na dwóch równoległych drogach dla rowerów wzdłuż ul. Hetmańskiej obok skrzyżowania z Dolną Wildą przewyższa wartości z ul. Grunwaldzkiej. Miesza się tam ruch komunikacyjny i rekreacyjny.

Najmniej przejazdów rowerowych w skali roku zarejestrowano na licznikach Bukowska/Polna Pd – 125 871 (Bukowska/Polna Pn – 278 129), Naramowicka/Ugory Wsch – 99 823 (Naramowicka/Ugory Zach – 138 824) oraz Dąbrowskiego/Przybyszewskiego Pd – 97 927 (Dąbrowskiego/Przybyszewskiego Pn – 225 899).

Stabilne wzrosty na Rowerowej Trasie Grunwaldzkiej

Rowerowa Trasa Grunwaldzka to szlak o charakterze komunikacyjnym, cieszący się stabilnym wzrostem ruchu rowerowego na przestrzeni lat. Poniższy wykres prezentuje sumaryczne przejazdy na jednym z liczników na trasie grunwaldzkiej na przestrzeni lat 2020 – 2023.Gdyby badania dla miasta opierać na danych ze wskazanego licznika, można by mówić o bardzo dobrym przyroście ruchu rowerowego, wynoszącym 16,84%

Porównanie roku 2022 i 2023

W Poznaniu znajduje się obecnie ponad 30 liczników, które pozwalają oceniać zmiany w ruchu rowerowym na większej próbie. Tylko na podstawie sumarycznych przejazdów rowerowych odnotowanych przez wszystkie liczniki w mieście, naszym oczom ukazałyby się niesamowite wyniki, np. w latach 2022-2023 wzrost ruchu rowerowego opiewałby na wartość 31,21%!

Jeśli jednak przyjrzymy się zobrazowaniu w postaci wykresu, możemy zauważyć dość istotną różnicę, szczególnie między pierwszymi półroczami roku 2022 i 2023. Z czego to wynika?Z liczby stacji pomiarowych. To właśnie w połowie 2022 roku ich liczba w Poznaniu wzrosła ponad 3-krotnie! (z 8 do 34 sztuk).

Rok 2022 to także początek prac nad Projektem Centrum i czasowe wyłączenie licznika przy placu Wolności. W związku z tym za rzetelne uznaje się porównywanie ruchu rowerowego w latach, bazując na pomiarach pochodzących z siedmiu, stale aktywnych liczników na terenie Poznania w roku 2022 i 2023, w lokalizacjach: Naramowicka/Serbska, Naramowicka/Ugory Wsch, Naramowicka/Ugory Zach, Grunwaldzka/Wojskowa Pd, Dolna Wilda/Olimpijska, Wartostrada Wsch i Wartostrada Zach. Takie uszczegółowienie pola badawczego powoduje, że w danych wyjściowych znika anomalia przyrostu ruchu rowerowego:Poznań może jednak nadal cieszyć się wzrostem ruchu rowerowego w 2023 roku o 4,87% względem roku poprzedniego, co ilustruje poniższy wykres słupkowy:

Analiza pogodowa ruchu rowerowego w 2023 roku

Wracając jeszcze na chwilkę do wykresu z porównaniem danych z siedmiu liczników z lat 2022 i 2023 możemy zauważyć nietypowy spadek ruchu w sierpniu 2023, a następnie nietypowy wzrost do wartości nienotowanej w roku ubiegłym we wrześniu. Pierwszą myślą o przyczynie, jaka przychodzi do głowy, jest pogoda, a więc zestawmy na jednym wykresie liczbę przejazdów oraz średnią temperaturę z dwóch ubiegłych lat:Wykresy temperatury oraz liczby przejazdów niemal się pokrywają, więc można przyjąć, że wzrost temperatury sprawia, że rowerzyści chętniej sięgają po rower kiedy jest cieplej. Wyjaśniałoby to spadek liczby przejazdów we wrześniu 2022 oraz wzrost we wrześniu 2023.Jednak pozostaje anomalią sierpień 2023, kiedy mamy zauważalny spadek ilości rowerzystów mimo zbliżonej średniej temperatury w miesiącu poprzednim tego roku! Sięgnijmy więc do danych z opadami.To, co rzuca się w oczy, to wysoka ilość sumy opadów w całym roku 2023 w porównaniu z rokiem ubiegłym. Jednocześnie z dużą dozą pewności możemy stwierdzić, że wyjaśnieniem nietypowego sierpniowego spadku przejazdów jest nietypowy wzrost opadów. Dumę też może budzić fakt, że wbrew tak znacznemu wzrostowi opadów rok do roku Poznań odnotował wzrost liczby przejazdów. Zestawmy jeszcze roczną sumę opadów i roczną liczbę przejazdów na jednym wykresie:Suma opadów w 2023 była prawie dwukrotnie wyższa niż w 2022 (dla pewności – prezentowany wykres jest liniowy oraz ma pełną skalę liczoną od zera).

Analiza sezonowości ruchu rowerowego w 2023

Przyglądając się bliżej danym ze wszystkich dostępnych liczników, możemy sprawdzić w jakich dniach tygodnia rowerzyści w Poznaniu najczęściej i najrzadziej korzystają z roweru.
Poniższa tabela przedstawia dane sumaryczne przejazdów za 2022 i 2023, gdzie widać, że ruch w tygodniu (poniedziałek – czwartek) jest względnie stabilny i spada w piątek, by w weekend osiągnąć najniższy wynik. Sobota to dzień gdzie najrzadziej korzystamy z roweru.

Można by postawić hipotezę, że ruch rekreacyjny stanowi mniejszą część ruchu rowerowego w Poznaniu, a to ten komunikacyjny jest jego bazą. Aby to sprawdzić, przeanalizowano również, jak kształtuje się ruch w poszczególnych porach dnia i sezonach. Dla sezonów przyjęto podział na kalendarzowe pory roku.Ruch jesienny i zimowy w ciągu tygodnia notuje podobne wzrosty i spadki, choć widać, że zimą ruch jest bardziej stabilny w dniach roboczych². Prawdopodobnie ruch w większości stanowią wówczas osoby korzystające z roweru jako podstawowego środka transportu czy pracy. Jest to sezon o najmniejszych różnicach w ciągu tygodnia.
Patrząc na wiosnę w dniach poniedziałek – czwartek ruch utrzymuje się na zbliżonym poziomie, a w piątek i sobotę notuje już duże spadki, by w niedzielę wzrosnąć do poziomu zbliżonego dniom roboczym. W sezonie letnim występuje większe odchylenie w tygodniu – czwartek, ale również liczba spada w piątek i sobotę, by odbić wynik w niedzielę. Można więc zauważyć podobne tendencje dla ruchu wiosenno-letniego. Patrząc całościowo, zależnie od sezonu sumaryczna ilość rowerzystów jest różna i znacznie wzrasta dla sezonów ciepłych (wiosna, lato). Wybór roweru w dniach roboczych czy weekend kształtuje się podobnie dla sezonów ciepłych (wiosna, lato) oraz zimnych (jesień, zima).

Przeanalizowano również jak kształtuje się ruch rowerowy w ciągu dnia. Pory dnia podzielono godzinowo jak poniżej:

• 6-10 godziny szczytu poranek,
• 10-14 dzień poza szczytem,
• 14-18 godziny szczytu popołudnie,
• 18-22 wieczór,
• 22-6 noc.

Dla dni roboczych widać poranne godziny szczytu. W godzinach południowych poza szczytem są znaczne spadki, choć wynik jest i tak imponujący niezależnie od sezonu. Wyraźny skok widać w godzinach 14 – 22, czyli szczycie popołudniowym i wieczorem. Może być to spowodowane kumulacją ruchu komunikacyjnego czyli np.

• dojazdów z/do pracy/prace zmianowe,
• dojazdów po pracy do innych miejsc w mieście, a więc potencjalnych przejazdów przez większą liczbę liczników niż w drodze do pracy,
• popołudniowo-wieczornym ruchem kurierów rowerowych/dostawców jedzenia,

ale także zwiększonym ruchem rekreacyjnym po pracy. Jest to prawdopodobne również dlatego, że widać znaczny wzrost dla tych godzin w okresie wiosennym i letnim, a więc okresów z “lepszą” pogodą do jazdy rekreacyjnej i dłuższym dniem.Na podobnym wykresie dla dni weekendowych, widać wyraźnie, że ruch jest bardziej równomierny niż w tygodniu. Łagodnie rośnie do godzin popołudniowych, a następnie łagodnie spada. Podobne tendencje występują niezależnie od sezonu.Zestawiając pory roku, dni tygodnia i pory dnia, można zauważyć, że weekendowy ruch notuje średnio większą różnicę między sezonami wiosenno-letnim i jesienno-zimowym niż w dniach roboczych. Jest więc bardziej podatny na sezon, podobnie jak ruch rekreacyjny w ciągu tygodnia, który zwiększa się w godzinach popołudniowo-wieczornych szczególnie w ciepłych miesiącach. Podobne kształtowanie się ruchu w poszczególnych godzinach w tygodniu pozwala domniemywać, że ruch miejski – komunikacyjny jest względnie stabilny.

Podsumowanie

Podsumowując, rok 2023 był kolejnym rokiem w Poznaniu, w którym, bazując na danych z liczników, ruch rowerowy wzrósł o 4.87% pomimo utrudnień remontowych i znacząco gorszych warunków pogodowych.

Ruch rowerowy w Poznaniu w roku 2023 można skategoryzować jako ruch komunikacyjny. Wskazuje na to ranking sumarycznych przejazdów w 2023. Również analizy pór roku i dni tygodnia demonstrują, że w mieście na dobre wytworzyła się kultura korzystania z roweru jako wygodnego środka transportu, co nas niezmiernie cieszy.

Był to też pierwszy rok, w którym działało ciągle ponad 30 liczników, co pozwoli na bardziej dokładne analizy w roku bieżącym i w nadchodzących latach. Mamy nadzieję, że stały monitoring i interpretacja danych pochodzących z nowych liczników wspomogą ocenę efektywności realizacji Programu Rowerowego Miasta Poznania.

Opracowała sekcja analityczno-badawcza Rowerowego Poznania w składzie:
Halina Jacejko,
Hanna Nowak,
Ireneusz Sarga,
Andrzej Łukaszewski,
Tadeusz Mirski.

Przypisy:

1. w lutym 2023 od 4 do 15 lutego nie działał licznik Naramowicka/Lechicka Wsch; dane z licznika Most Lecha Pn w momencie analizy nie uwzględniały dni od 4 czerwca 2022 do 25 maja 2023
2. w analizie założono każdy dzień od poniedziałku do piątku jako dzień roboczy