Najczęstszą przyczyną wypadków i kolizji pozostaje nieustępowanie pierwszeństwa rowerzystom przez kierujących samochodami. Najczęściej do wypadków dochodzi na trasie al. Solidarności-Serbska. Kierowcy jeżdżą tam za szybko, nie zwracają uwagi na rowerzystów, organizacja ruchu również wymaga zmian. – To część wniosków płynących z analizy bezpieczeństwa rowerzystów w Poznaniu w I kwartale 2020.
Zdarzenia z udziałem rowerzystów w I kwartale 2020 i wpływ epidemii COVID-19
W pierwszym kwartale 2020 roku na poznańskich ulicach zostało zarejestrowanych 38 zdarzeń (wypadków i kolizji) z udziałem rowerzystów. Lekko rannych zostało 17 osób, a ciężkich obrażeń doznało 7 osób – najczęściej rowerzystów. Niestety jedna osoba zmarła: 20 marca w godzinach porannych na ul. Starołęckiej śmierć poniósł 73-letni rowerzysta. Nie są znane dokładne przyczyny wypadku. Policja prowadzi dochodzenie w tej sprawie.
W porównaniu do analogicznego okresu ubiegłego roku liczba zdarzeń spadła (o 5 mniej), lecz wpływ na to miała z pewnością marcowa zmniejszona mobilność mieszkańców Poznania, związana z epidemią COVID-19. Zwykle w marcu dochodzi do większej liczby wypadków niż w poprzednich miesiącach zimowych, jednak w tym roku marzec był miesiącem najbezpieczniejszym. Doszło jedynie do 9 zdarzeń, podczas gdy w styczniu do 15, a w lutym do 14.
Niepokojąco natomiast wyglądają statystyki ciężkości wypadków. Z roku na rok rośnie zarówno liczba zdarzeń, w których rowerzyści doznają obrażeń ciała ciężkich, jak i lekkich. W latach 2015-2017 średnio jedynie w 1 na 10 wypadków rowerzyści byli ranni, podczas gdy w tym roku ponosili obrażenia w niemal 2/3 zdarzeń. Jest to odbiciem ogólnego trendu na polskich drogach – choć statystyki liczby wypadków co roku nieznacznie spadają, niestety wzrasta odsetek wypadków ciężkich.
Kto ponosi winę za wypadki z udziałem rowerzystów?
Najczęściej rowerzyści uczestniczyli w wypadkach z kierowcami samochodów (34 zdarzenia). Zarejestrowano również jedno zdarzenie z udziałem pieszego, polegające na nieuważnym wejściu pieszego na drogę dla rowerów przed jadącego rowerzystę oraz jedno zderzenie z innym pojazdem (prawdopodobnie kierującym elektryczną hulajnogą) na przejeździe dla rowerzystów. W dwóch zdarzeniach, w tym śmiertelnym z ul. Starołęckiej, nie zostało wskazane, jaki uczestnik ruchu, prócz rowerzysty, uczestniczył w wypadku.
Sprawcami zdarzeń najczęściej byli kierowcy samochodów. Ponoszą oni winę za 24 wypadki i kolizje. Najczęstszą przyczyną tych zdarzeń (83%) było nieustąpienie pierwszeństwa rowerzyście. Większość tych wypadków zdarzyła się na oznakowanych przejazdach rowerowych. Sami rowerzyści przyczynili się do 10 zdarzeń. Jak wspomnieliśmy, w jednej kolizji winę ponosi kierujący innym pojazdem, a w jednej pieszy. W dwóch przypadkach nie udało się przypisać winy za zdarzenie żadnemu uczestnikowi ruchu (lub raport ze zdarzenia nie zawiera tej informacji).
Problem z edukacją kierowców
Jeśli do analizy przyjąć wyłącznie zdarzenia, gdzie przyczyny i sprawstwo zostały ustalone, rowerzyści ponoszą winę jedynie w 28% zdarzeń, w których uczestniczyli od stycznia do marca 2020 roku. Niemal 3/4 wypadków i kolizji nastąpiło z winy innych uczestników ruchu. Przeczy to zdecydowanie tezie, stawianej często w opiniach, że rowerzyści stanowią poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa na drogach ze względu na brak wymagania uprawnień do kierowania czy nieznajomość przepisów. Jak widać, sprawcami zdecydowanej większości wypadków i kolizji są kierowcy, którzy posiadają kwalifikacje potwierdzone egzaminem ze znajomości przepisów i umiejętności prowadzenia pojazdu. Analiza zdarzeń jednak pokazuje, że zbyt małą uwagę w procesie edukacji kierowców kładzie się na przestrzeganie przez nich przepisów, dotyczących zachowania wobec rowerzystów, a przede wszystkim zachowania szczególnej ostrożności przed przejazdami dla rowerzystów, ustępowania rowerzystom pierwszeństwa podczas wykonywania manewru skrętu oraz obserwowaniu obu kierunków drogi dla rowerów podczas wyjazdu z podporządkowanych ulic poprzecznych.
Niewiele zdarzeń z udziałem rowerzystów w Poznaniu
Udział zdarzeń z udziałem rowerzystów nie wpływa znacząco na ogólny poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego w Poznaniu. W całym analizowanym okresie zostało zarejestrowanych na poznańskich drogach ponad 1800 zdarzeń (ze względu na COVID-19 o kilkaset mniej niż w latach poprzednich). Jednak liczba wypadków i kolizji, w których uczestniczą rowerzyści, oscyluje od wielu lat wokół 1-2% wszystkich zdarzeń zarejestrowanych, pomimo rosnącego co roku ruchu rowerowego.
Potrzebna poprawa bezpieczeństwa rowerzystów w Poznaniu
Arterią, która negatywnie wyróżnia się na mapie Poznania pod względem liczby wypadków i kolizji w 2020 roku jest trasa Al. Solidarności-Serbska. W ciągu tych ulic doszło aż do 4 zdarzeń, w których rowerzyści zostali lekko ranni. We wszystkich przypadkach wina leżała po stronie nieuważnych kierowców. Szeroka jezdnia skłania kierujących do przekraczania prędkości i zmniejszenia ostrożności, a droga dla rowerów i pieszych wzdłuż jest w praktyce zwykłym szerokim chodnikiem udostępnionym do ruchu rowerowego. Jest to trasa główna z Programu Rowerowego (Obwodnica 2) i będzie wymagać modernizacji, m.in. likwidacji “zielonych strzałek”, wyraźnego oznaczenia przejazdów rowerowych, polepszenia oznakowania, zawężenia łuków do skrętu, wymuszających zmniejszenie prędkości przez kierujących, a w wariancie wysokobudżetowym, oddzielenia drogi dla rowerów od ciągu pieszego i wyniesienia przejazdów dla rowerzystów.
Analiza została przeprowadzona na podstawie danych z Systemu Ewidencji Wypadków i Kolizji. Opracował Karol Raniszewski (Rowerowy Poznań).
